Ish-presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, pranoi themelimin e Asociacionit të Komunave Serbe, pa rrezikuar funksionimin e autoriteteve të Prishtinës, ndërsa kryeministri i atëhershëm i Serbisë, Ivica Daçiq, këmbënguli për mosnjohjen e Kosovës në dialog, sipas librit të ri të ish-shefes së diplomacisë evropiane, Catherine Ashton, transmeton Paparaci.
Ashton, e cila ishte përfaqësuese e lartë për politikën e jashtme dhe sigurinë e BE-së nga viti 2009 deri në vitin 2014, një pjesë të librit të botuar ditë më parë ia kushtoi dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Në libër, ajo përshkruan fillimin e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe angazhimin e saj me përfaqësuesin special të Bashkimit për dialogun në atë kohë, Fernando Gentilini.
Sipas librit, Ashton përshkruan konceptimin e marrëveshjeve të para ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, duke përfshirë formimin e AKS-së, e cila është bërë prioriteti kryesor i ndërmjetësuesve amerikanë dhe evropianë të dialogut javët e fundit.
Kështu Ashton shkruan se Daçiq ka qenë i gatshëm t’i largojë “strukturat paralele” që kanë funksionuar në komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës”, por se ka kërkuar që serbët të marrin garanci.
Ndërkohë, sipas Ashtonit, Thaçi ra dakord për një formë të decentralizimit, por që nuk do të ishte si Republika Sërpska në Bosnje dhe Hercegovinë dhe që nuk do të kërcënonte fuqinë e Kosovës.
Siç e përshkruan Ashton, Daçiqi, për të hequr “strukturat paralele”, kërkoi që popullatës lokale serbe t’i ofrohet një sistem gjyqësor në të cilin ata mund të besojnë.
Sipas saj, Thaçi e ka bërë të qartë se edhe pse nuk mund të pranojë një nivel të veçantë të qeverisjes në veri, ai nuk është kundër ndonjë forme të decentralizimit lokal.
Më tej, ajo përshkruan se si njëra palë synonte të krijonte një strukturë të tillë pa rrezikuar funksionimin e Qeverisë së Kosovës, dhe tjetra pa e njohur Kosovën si shtet.
“Pas një kohe, Thaçi i tha Daçiqit se janë afër marrëveshjes. Ata thanë se do të mendojnë se si t’i bashkojnë komunat serbe të Kosovës dhe t’u japin identitet dhe qëllim, pa e rrezikuar rolin e Qeverisë së Kosovës dhe pa pasur për të njohur Kosovën si shtet më vete. Për të hequr policinë paralele, unë dhe Fernando (Gentilini) propozuam krijimin e njësive speciale serbe në kuadër të forcës policore të Kosovës. Si Thaçi ashtu edhe Daçiq ranë dakord se ia vlente të hetohej”, ka shkruar Ashton.
Dhjetë vjet pas largimit të Ashtonit, Kosovës dhe Serbisë iu propozua një plan për normalizimin e marrëdhënieve, në të cilin, përveç komunitetit, diskutohet edhe mundësia e anëtarësimit të Kosovës në Kombet e Bashkuara, që është një pikë e rëndësishme për Prishtinën zyrtare, ndërsa ajo është e papranueshme për Serbinë.
Propozimi evropian thotë se palët nuk duhet të pengojnë njëra-tjetrën për t’iu bashkuar organizatave ndërkombëtare.
Ishte fjalia e fundit, kujton Ashton, që shkaktoi një problem “të madh” dhjetë vjet më parë.
Ajo shkruan se në hartimin e dokumentit me të cilin palët do të pajtoheshin, zyrtarët evropianë janë bindur nga pala kosovare që të futet një fjali në të cilën theksohet se palët nuk do ta pengojnë njëra-tjetrën për t’iu bashkuar organizatave ndërkombëtare.
“Në hartimin e dokumentit të shkurtër, pala kosovare na bindi që të shtojmë një fjali duke thënë se asnjë palë nuk duhet të bllokojë rrugën e palës tjetër drejt anëtarësimit në organizata ndërkombëtare. Ne menduam se dukej mjaft i padëmshëm, gjë që vetëm tregon se ishim shumë të interesuar për ta përfunduar atë dhe se ishim shumë të fokusuar në Bashkimin Evropian. Vuçiq dhe Daçiq e refuzuan menjëherë, me shpjegimin se bëhet fjalë për njohjen e Kosovës si shtet dhe se është një çështje e re që është përfshirë në bisedime. Ne bëmë një gabim”, thuhet në libër.
Ashton thekson se Vuçiq ka propozuar që të bëhet një kompromis dhe të ndryshohet ajo fjali dhe të pajtohen që palët të mos ndërhyjnë me njëra-tjetrën.
“Vuçiq u përpoq të ndihmonte, duke sugjeruar një kompromis, të përdorë fjalët e Këshillit të Bashkimit Evropian se ‘asnjë palë nuk duhet të pengojë rrugën e palës tjetër drejt Bashkimit Evropian’. Kjo ishte më e lehtë dhe i dha diçka Kosovës, kështu që ia kam paraqitur ekipit të Thaçit dhe ata janë çmendur”, ka shkruar Ashton.
Megjithatë, propozimi i BE-së për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi u është dorëzuar dy vendeve në fund të verës së vitit të kaluar, por përmbajtja e tij nuk është bërë publike.
Ky propozim, në të cilin ka pasur qasje REL-i, parasheh të drejta të barabarta për Kosovën dhe Serbinë, respektim të integritetit territorial, paprekshmëri të kufijve, njohje të simboleve shtetërore dhe një aranzhim të veçantë për komunitetin serb në Kosovë.
Në dokument nuk përmendet njohja e ndërsjellë ndërmjet Kosovës dhe Serbisë apo anëtarësimi i Kosovës në Organizatën e Kombeve të Bashkuara – për të cilat gjëra insistojnë publikisht zyrtarët kosovarë – por theksohet mbështetja që palët duhet t’i japin njëra-tjetrës në procesin e integrimeve evropiane.
Së fundmi, SHBA-ja dhe BE-ja kanë intensifikuar angazhimin e tyre që të shtyjnë palët drejt një marrëveshjeje për normalizimin e raporteve.
Kosova dhe Serbia zhvillojnë dialog nën ndërmjetësimin e BE-së – proces që ka mbështetjen e SHBA-së – që nga viti 2011.
Ky proces synon normalizimin e plotë të raporteve, përmes një marrëveshjeje ligjërisht të obligueshme. Por, palët kanë qëndrime të ndryshme sa i përket përfundimit të negociatave. Kosova kërkon që marrëveshja eventuale të përfshijë njohjen reciproke, por për Serbinë njohja është “vijë e kuqe” dhe Beogradi insiston në një zgjidhje kompromisi, pa treguar se për çfarë kompromisi bëhet fjalë.
*Klikoni KËTU për t’u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Klan Kosovës në Viber.
*Klikoni KËTU për ta shkarkuar aplikacionin e Klan Kosovës në Android, dhe KËTU për iOS.
