Biseda degraduese, komente thumbuese, përqindje e lartë e refuzimit: Një fshat në Rheintalin e St. Gallenit tregon se çfarë nuk është në rregull me natyralizimin
Sistemi zviceran i natyralizimit është një nga më të rreptit në Europë. Rezultati: një e katërta e banorëve nuk kanë të drejtë të bashkëbisedimit politik. Dhe kjo në një vend që është kaq krenar për demokracinë e tij të drejtpërdrejtë.
Arsyeja kryesore për këtë janë kërkesat e larta për ata që duan të natyralizohen. Ata duhet të kenë jetuar këtu për dhjetë vjet, të flasin gjuhën dhe të jenë njohur me historinë dhe sistemin politik të Zvicrës.
Ka shumë që i plotësojnë këto kritere – e megjithatë nuk kanë pasaportë zvicerane. Pse ndodhë kështu?
Vizitë në Oberriet SG. Fshati në Rheintalin e St. Gallenit. Ai nuk donte të natyralizonte një djalë të ri që ishte rritur atje – sepse personi në fjalë nuk mund të përmendte të gjitha pijet në zonë.
Oberriet jep shtetësinë zvicerane në doza të pakta. Në nëntë vitet e fundit, vetëm çdo aplikim i dytë ka qenë i suksesshëm. U pranuan 35 nga 65 aplikime për natyralizim. Të tjerët u refuzuan, u tërhoqën ose u shlyen.
Kjo është një normë jashtëzakonisht e ulët. Në mënyrë tipike, të huajt në veçanti që “kanë aftësi më të mira gjuhësore, janë më të integruar dhe më mirë të informuar se mesatarja” paraqesin një aplikim, siç thotë studiuesi i migracionit Dominik Hangartner (41). Por Oberriet refuzon çdo aplikant të dytë. A është e justifikuar kjo?
SonntagsBlick ka dashur të dijë për këtë nga kryebashkiaku Rolf Huber. Por ai tha se nuk kishte kohë për të folur.
Sigurisht që ka nevojë për sqarime. Përveç shkallës së lartë të refuzimit, kjo mbështetet nga fakti se disa aplikantë raportojnë se si pyetje të papërshtatshme për jetën e tyre private janë bërë gjatë intervistës së natyralizimit. Ose si ata morën komente sarkastike për pamjen e tyre.
Shoqata “Aktion Vierviertel” dëshiron t’u japë fund proceseve të tilla. Gjatë ditës së diel, shoqata prezantoi tekstin e nismës së saj popullore për reformën e të drejtave qytetare. Sepse Oberriet nuk është një rast i izoluar. Ngjarjet në këtë fshat janë simptomatike të mangësive në sistemin zviceran të natyralizimit. Aplikantët nga komunitetet e tjera raportojnë gjithashtu biseda që dukeshin më shumë si marrje në pyetje.
Për shembull Katarina M.* (31). Komisioni i Natyralizimit donte të dinte nëse babai i saj do ta lejonte “të merrte në shtëpi një joshqiptar”. Dhe pse ajo jeton ende me prindërit e saj. Asaj iu duk tejet e pakëndshme biseda, thotë e reja nga Zvicra Qendrore. Në fund komisioni e refuzoi kërkesën e saj. “Mendova se ishte shumë e padrejtë. Këtu ndihem si në shtëpinë time”.
Ajo nuk është e vetme në këtë, siç ka vërejtur Christin Achermann (47), profesor i Migracionit në Universitetin e Neuchâtelit. “Në veçanti, njerëzit që janë rritur në Zvicër nuk duan të kërkojnë shtetësi”, thotë Achermann. Përkundrazi, ata do të shpresonin për një lloj ftese. “Ata duan që të njihet përkatësia e tyre de facto në vend që t’i nënshtrohen dyshimeve dhe testimit”.
Tiziana Gentile (25), gjyshërit e së cilës emigruan nga Italia dhe Portugalia, gjithashtu e dëshiron këtë. Për arsye formale, natyralizimi nuk mund të lehtësohet. Gentile, e cila bën fushatë për të drejtat e natyralizimit të drejtë përmes platformës online “einbürgerungsgeschichten.ch”, e sheh këtë të padrejtë.
Një studim nga Komisioni Federal Zviceran i Migracionit tregon se kushtet formale për natyralizim më të lehtë për anëtarët e gjeneratës së tretë janë shumë të komplikuara. Asnjë gjurmë e “lehtësuar”.
Sipas Achermann, kostot dhe procedura komplekse janë arsye të tjera për shkallën e ulët të natyralizimit. Prandaj, në veçanti qytetarët e BE-së shpesh përmbahen nga paraqitja e një aplikimi.
Kthehemi në Oberriet: Dy zotërinj janë ulur në bujtinën Hirschen në lagjen Montlingen, të cilët – ndryshe nga kryetari i bashkisë – përfshihen në një bisedë me SonntagsBlick: Kurt Hutter dhe një pensionist që nuk dëshiron të japë emrin e tij.
Hutter e konsideron absurd rastin e të riut, aplikimi i të cilit u refuzua sepse nuk i njihte të gjitha restorantet, ransmeton portali Shtegu. Është gabim nëse do të “kapësh” njerëzit me pyetje të cilave ata nuk mund t’i përgjigjen: “Kush ka lindur këtu është tashmë qytetar”.
Kolegu i tij, nga ana tjetër, mbron praktikën strikte të natyralizimit. Arsyeja: “Të huajt kanë shumë më tepër gjasa të jenë kriminelë sesa zviceranët”.
Një vizitor i tretë i restorantit u bashkohet atyre. “Zoti e rregulloi që të ketë austriakë, gjermanë dhe zviceranë”, thotë ai. “Por atëherë nuk do të na duhej të natyralizonim askënd?” kundërshton Hutter. “Po, nuk do të kisha asgjë kundër”, thotë fqinji i tij i ri i tavolinës, një pensionist: “Po, nuk jemi njerëz të këqij!”, thekson ai. “Por nuk mundet që në fund të huajt të vendosin për ne”.
Debati i tavolinës së rregullt tregon se ka shumë potencial për konflikt në pyetjen se kush është zviceran. Shumë të huaj të gjeneratës së dytë dhe të tretë e kanë gjetur prej kohësh përgjigjen. Katarina M.: “Ndjehem si zvicerane”. Kërkesa e saj e refuzuar për natyralizim nuk ndryshoi asgjë.
*emra të ndryshuar
