Me suitën e saj të banjës me katër pjesë, krevatin mbretëreshë dhe mini frigoriferin, qelia e liderit famëkeq të bandës Los Choneros, José Adolfo Macías, ngjan me një dhomë hoteli luksoze.
Aty është “më mirë se në shtëpi… ai jeton si një mbret”, thotë një ushtar në një video që tregon dhomën e Macías dhe oborrin personal me bar, të mbushur me gjysmë duzine gjela që luftojnë kafshët e tij shtëpiake. Videot, të shpërndara me CNN, janë marrë në burgun La Regional dhe janë filmuar nga anëtarët e ushtrisë vitin e kaluar.
Në një video tjetër të xhiruar brenda qelisë së burgut të Macías, një mural shumëngjyrësh që përshkruan liderin e bandës i njohur më mirë si “Fito”, paralajmëron “argjend ose plumb”. Fraza, e popullarizuar nga bosi kolumbian i drogës Pablo Escobar, ofron zgjedhjen e zymtë për të marrë ryshfet ose për t’u qëlluar, një paralajmërim i mundshëm për stafin e burgut.
Videot ofrojnë më shumë prova për realitetin e zymtë se sistemi i burgjeve të Ekuadorit është kthyer në selinë e grupeve kriminale që kanë grumbulluar ushtarë këmbësorë dhe ndikim në të gjithë vendin, thonë ekspertët. Në më pak se një dekadë, krimi i organizuar e ka kthyer vendin relativisht paqësor në një nga vendet më të rrezikshme në Amerikën Latine.
Masakrat në burgje janë bërë më të shpeshta vitet e fundit, duke çuar në vdekjen e qindra njerëzve, disa prej të cilëve u gjetën të copëtuar. Në trazirat e fundit, më shumë se 130 roje burgu dhe punonjës administrativë u rrëmbyen nëpër disa burgje. Që atëherë ata janë liruar.
“Grupet kriminale kanë të gjithë kontrollin e burgjeve, kjo është arsyeja pse Fito kishte të gjitha ato përfitime në burg: TV, internet, ushqim, alkool, gra, gjithçka që ai dëshiron”, tha Jean Paul Pinto, një ekspert ekuadorian i sigurisë.
Ekspertët spekulojnë se liritë që gëzonte mbreti i drogës ndërsa ishte i burgosur janë gjithashtu arsyeja pse ai mundi të arratisej nga burgu La Regional, një largim nga burgu që tërhoqi vëmendjen e botës dhe nisi një stuhi dhune në të gjithë vendin muajin e kaluar.
Burgjet jashtë kontrollit
Ishte rreth një dekadë më parë kur Ekuadori filloi të humbiste kontrollin e burgjeve të tij, thonë ekspertët. Sipas Glaeldys González, një eksperte për krimin e organizuar në Grupin Ndërkombëtar të Krizave, një sërë mbikëqyrjesh nga udhëheqës të njëpasnjëshëm ekuadorianë lejuan që kriminaliteti të zgjerohej në të gjithë sistemin e burgjeve. Këto mbikëqyrje përfshinin transferime masive në burgje që synonin shkatërrimin e grupeve kriminale, një veprim që rezultoi i kundërt dhe vetëm ndihmoi bandat të zgjeronin gjurmën e tyre në të gjithë vendin, shtoi ajo.
Politikat e burgosjes masive i ndihmuan bandat të rekrutonin anëtarë të rinj pas hekurave, ndërsa çmobilizimi i forcës së fuqishme guerile të Kolumbisë, FARC, në vitin 2017, lejoi bandat ekuadoriane të mbushnin boshllëkun kur bëhej fjalë për trafikimin e kokainës nga Kolumbia në portet e Ekuadorit, thonë analistët.
Me 30,000 anëtarë të bandës që vlerësohen në të gjithë vendin, shumë kriminelë të burgosur kanë qenë në gjendje të përdorin ndikimin jashtë mureve të burgut për të kontrolluar rojtarët e tyre. “Kërcënimi është përdorur nga anëtarët e bandës për të detyruar personelin e burgut të kryejë veprimtari të paligjshme të kërkuara nga kriminelët, të cilët do të kërcënonin të dëmtonin familjen dhe të dashurit nëse nuk e bënin këtë,” tha Julio Cesar Ballesteros, i cili ishte më parë zëvendës i përgjithshëm i SNAI, dhe zëvendësministër i rehabilitimit social.
Ballesteros tha për CNN se korrupsioni do të ndodhte pasi rojet e burgut ishin të papaguar, të mbingarkuar dhe duke u përballur me kushte të tmerrshme, ku mbipopullimi nënkuptonte se nuk kishte roje të mjaftueshme për numrin e të burgosurve.
Mbipopullimi kronik i burgjeve të Ekuadorit ka nxitur dhunën. Të burgosurit i kanë thënë më parë CNN se njerëzit duhet të flenë në korridore pa dyshekë dhe sipas të dhënave nga SNAI, burgjet ishin midis 3,250 dhe 4,150 persona mbi kapacitetin vitin e kaluar.
Ballesteros shtoi se grupet e organizuara kriminale “kontrollonin absolutisht gjithçka” në burgje. “Burgjet nuk administrohen më nga shteti, nga brenda, kriminelët morën përsipër… shumë zyrtarë të burgjeve, madje edhe zyrtarë të lartë, u nënshtruan, qoftë me shantazh apo kërcënim, kështu që ata shikonin nga ana tjetër dhe lejuan veprimtarinë e paligjshme.”
Në një rast, një hetim vitin e kaluar nga Prokurorja e Përgjithshme e Ekuadorit, Diana Salazar zbuloi planin e një trafikanti droge të profilit të lartë të burgosur për të paguar stafin e burgut me deri në 3,000 dollarë në këmbim të sjelljes së derrave për një festë “ditën e të burgosurve”.
Mesazhet e shpërndara nga zyra e Salazar tregojnë trafikantin duke u mburrur me mesazhe për të njohurit jashtë burgut: “Është sikur unë jam drejtori këtu”.
Është pjesë e një modeli në të gjithë rajonin, thonë ekspertët. “Sistemi i burgjeve në Amerikën Latine ka qenë prej kohësh inkubator, qendër trajnimi dhe seli për disa nga sindikatat më të fuqishme kriminale në Amerikë”, tha për CNN Jeremy McDermott, bashkëthemelues i inSight Crime. “Dhe, kështu, nuk është çudi që kjo përsëritet në Ekuador.”
Balada droge dhe luftime gjelash
Macías është një nga gangsterët më famëkeq të Ekuadorit dhe është i vetmi anëtar themelues i Los Choneros që besohet se është ende gjallë . “Në vitin 2011 ai u dënua për një sërë krimesh, duke përfshirë vrasje dhe trafik narkotikësh”, sipas insight Crime , por doli nga burgu në shkurt 2013 përpara se të rikthehej muaj më vonë.
Dihet pak për jetën e tij para krimit, por 44-vjeçari fitoi një reputacion si eksperti i pastrimit të parave të bandës ndërsa ishte i burgosur për më shumë se një dekadë. Los Choneros dhe rivali i tyre kryesor, Los Lobos, besohet se janë aleatë me kartelet meksikane të drogës në një luftë për dominim mbi tregtinë e drogës në Ekuado. Los Lobos pa një hapje mes një lufte të dhunshme për pushtet në Los Choneros kur Macías u bë udhëheqësi i saj në 2020, thonë ekspertët.
Lufta e brendshme e Los Choneros atë vit, si dhe lufta e tyre në terren me Los Lobos, përkoi me një shpërthim të dhunës në burgje dhe shkallën në rritje të vrasjeve të Ekuadorit, gjë që e bëri Macías një emër të njohur në Ekuador.
Më shumë se 300 njerëz vdiqën në burgje në vitin 2021, disa prej të cilëve u prenë kokat në masakra të tmerrshme që panë të burgosur të armatosur me armë automatike dhe madje edhe granata. Gjakderdhja dhe rivalitetet vazhdojnë edhe sot, tha González.
Përtej mureve të burgut, pasiguria ekonomike në vend ose ka shtyrë shumë ekuadorianë në krim ose ka detyruar të tjerët të largohen nga vendi.
Burgjet në shumicën e zonave të Ekuadorit janë të mbipopulluara
Politikat e burgosjes masive, si paraburgimi, kanë çuar në mbipopullim në burgjet e Ekuadorit, të cilat varionin nga 3,250 deri në 4,150 persona mbi kapacitet vitin e kaluar. Në provincën bregdetare të Guayas, shtëpia e qytetit të Guayaquil, një bllok burgu i njohur si El Inca ishte mbi kapacitet prej rreth 1,700 njerëz. Ndërkohë, një burg në kryeqytetin Quito kishte një herë e gjysmë më shumë njerëz sesa mund të strehonte. Akuzat për korrupsion janë rrotulluar rreth situatës luksoze të jetesës së Macías në burg, veçanërisht mbi arsyen pse ai ishte në gjendje të qëndronte në një burg të sigurisë së mesme në vend të një burgu të sigurisë maksimale.
Duke njoftuar sanksionet e SHBA ndaj Los Choneros dhe Macías këtë muaj, Departamenti i Thesarit i SHBA tha se lideri i bandës “gëzonte akses në telefonat celularë dhe internetin, gjë që i mundësoi atij të vazhdonte të drejtonte aktivitetet e Los Choneros dhe të publikonte komunikime të jashtme”.
Një burim ushtarak i tha CNN se Macías i pëlqente luftimet me gjela ndërsa ishte në burg dhe se dhoma e tij ishte zgjeruar sa dy qeli burgu. Mbreti i drogës ishte gjithashtu në gjendje të takonte gra të ndryshme ndërsa ai ishte i burgosur, tha burimi.
Nuk ishte sekret që Macías jetonte në një luks relativ në krahasim me të burgosurin mesatar. Ai festoi ditëlindjen e tij të 42-të me bujë të madhe, sipas degës së CNN Ecuavisa, e cila tregoi pamjet e një shfaqjeje me fishekzjarre në burgun e tij dhe muzikë të lartë që buronte nga kompleksi. Një imazh i ngjarjes tregonte mbretin duke pozuar përpara asaj që duket të jetë një tortë ditëlindjeje.
Në dhjetor, presidenti i sapoinauguruar ekuadorian Daniel Noboa bëri shaka gjatë një interviste me median shtetërore se qelia e Macías kishte më shumë priza elektrike “se sa një dhomë në Marriott . I pyetur se cili ishte plani i qeverisë së tij për të trajtuar burgjet e paligjshme, Noboa u përgjigj: “Ka një plan të bukur, mos i thuaj Fitos, mos i thuaj ende Fitos.”
Qeveria kishte planifikuar ta transferonte Macías në një burg të sigurisë së lartë. Por Macías besohet të jetë informuar paraprakisht, duke nxitur arratisjen e tij në janar. Rreth të njëjtën kohë, gruaja dhe fëmijët e tij udhëtuan në qytetin argjentinas të Kordobës, ku u vendosën në një shtëpi të blerë së fundmi, sipas zyrtarëve në Argjentinë.
“Teoria jonë është se ka pasur një plan të mëparshëm për të blerë shtëpinë, për të nxjerrë familjen jashtë nga Ekuadori dhe pasi familja doli jashtë, u arratis nga burgu”, ka thënë Ministrja e Sigurisë e Argjentinës Patricia Bullrich.
Mbetet e paqartë se si dhe kur Macías u arratis. Por sekretari i shtypit i presidentit të Ekuadorit mendon se liderit të Los Choneros i është thënë për një transferim të afërt në burg.
“Po, ka pasur një rrjedhje, ka shumë të ngjarë që ka pasur një rrjedhje,” tha Roberto Izurieta për kanalin ekuadorian Teleamazonas.
Ekuadori shpërtheu në dhunë pas lajmeve për largimin e Macías nga burgu dhe Presidenti Noboa shpalli gjendjen e jashtëzakonshme më 8 janar. Policia dhe stafi i burgut u morën peng, shpërthimet u bënë në disa qytete, një studio televizive u bastis nga persona të armatosur, një prokuror që hetonte bandat u vra dhe lideri i supozuar i bandës rivale Los Lobos, Fabricio Colón Pico, u arratis nga burgu me dhjetëra të burgosur të tjerë.
Noboa gjithashtu u shpalli luftë bandave, të cilat ai i përshkroi si “grupe narko-terroriste” që gëzojnë mbështetjen e karteleve të huaja. Goditja e vazhdueshme, e cila ka bërë që ushtria të vendoset për të ndihmuar forcën e mbingarkuar policore të Ekuadorit, çoi në më shumë se 5,000 arrestime.
Por ekspertët vënë në dyshim nëse një militarizimi i tillë do të funksionojë si një zgjidhje afatgjatë për bandat kriminale kur shkaqet rrënjësore të dhunës së Ekuadorit – përfshirë korrupsionin sistemik, institucionet e dobëta shtetërore dhe ndarja mes disa prej prodhuesve më të mëdhenj të kokainës në botë – nuk kanë ndryshuar.
Sot, ushtarët i rrethojnë muret e jashtme të kompleksit të burgut të Guayaquil, nga ku u arratis Macías. Si pjesë e goditjes, Noboa është zotuar të ndërtojë edhe më shumë burgje.
Top Channel
