Shpesh jemi viktimë e manipulimit. Le të imagjinojmë skenën e mëposhtme: Hyjmë në stacionin e metrosë pas një dite rraskapitëse në punë. Duam vetëm të hidhemi në divan dhe të zbrasim frigoriferin. Papritur, fillojmë të nuhasim krepat. Kujtesa jonë na risjell shijen e tyre të shijshme, na pëlqejnë shumë. Më tej, një muzikant luan një nga këngët tona të preferuara në kitarë. A do t’i jepnim atij një monedhë?
Psikologu Robert Baron, i Institutit Politeknik Renssealer në Troy New York, studioi këtë fenomen së bashku me ekipin e tij. Sipas rezultateve të marra, duket se jemi tre herë më të prirur për të dhënë një monedhë nëse na rrethojnë erëra të këndshme dhe jo neutrale.
Qeniet njerëzore ndikohen nga natyra. Ne nuk kemi nevojë për një mjeshtër manipulues që truri ynë t’i dorëzohet emocioneve shumë më shpejt sesa logjikës dhe reflektimit. Si ta njohim manipulimin? Si të kuptojmë nëse dikush po na përdor?
Format e vogla të manipulimit të përditshëm
Është normale të mos i kundërvihemi çdo diskutimi që kënaq egon tonë dhe na premton lumturi. Shumë teknika në lidhje me marrëdhëniet shoqërore dhe të qenit të suksesshëm përdorin bindjen në mënyrë implicite dhe eksplicite.
Nga natyra, ne jemi qenie komunikuese dhe emocionale. Është e qartë se manipulimi ka një efekt të fuqishëm tek ne. Ndonjëherë ne e lëmë veten të bindemi nga qëndrimet dhe veprimet më të parëndësishme.
Ndoshta dorëzohemi ndaj lutjeve të fëmijëve tanë për të kaluar më shumë kohë duke luajtur videolojëra, edhe pse mendojmë se nuk duhet. Ata janë specialistë për të luajtur me ndjenjat tona. Ata na sfidojnë vazhdimisht. Fëmijët janë dëshmi se manipulimi dhe taktikat e tij zhvillohen shumë herët.
Manipulimi pervers
Ne jemi të vetëdijshëm se kjo prirje natyrore është e pranishme tek secili prej nesh. Ne nuk ndihemi fajtorë kur përdorim të gjitha mjetet që kemi në dispozicion për të marrë atë që duam. Në një masë më të madhe ose më të vogël, ne të gjithë e përdorim manipulimin. Megjithatë, manipuluesit e vërtetë i njohin kufizimet e të tjerëve dhe i shfrytëzojnë ato.
Specialistët e mashtrimit dhe simulimit përdorin informacionin që ne vetë u japim pak nga pak. Ajo që për ne është një veprim bujar, i sinqertë dhe intim, për ta është një as nën mëngë.
Një nivel i lartë i manipulimit të të tjerëve mund të bëhet edhe një formë psikopatie. E thënë thjesht, manipuluesi përdor dobësitë tona në avantazhin e tij. Duke i përdorur kundër nesh, ai na bind të bëjmë si të dëshirojë.
Manipuluesit duan të kontrollojnë të tjerët. Megjithatë, ata që manipulohen nuk janë të vetëdijshëm se kanë rënë në grackën e manipuluesit. Duhet të pranojmë se njerëzit që mashtrohen më shpesh kanë disa karakteristika të përbashkëta. Gjithashtu, ata që janë manipuluar një herë më parë kanë më shumë gjasa të bëjnë të njëjtin gabim. Kjo ndodh sepse krijohet cenueshmëria.
Nëse zbulojmë atë që na mungon, do të jemi në mëshirën e të tjerëve
Manipuluesit përpiqen të na premtojnë atë që duam më shumë. Prandaj, sa më shumë të dinë për nevojat tona, aq më shumë mund ta përdorin këtë informacion kundër nesh.
Manipuluesit janë gjithashtu eksplorues të pasigurive tona. Për shembull, nëse ndihemi në siklet për të bërë diçka ose kemi dyshime për aftësitë tona, ata do të na mësojnë dhe na ngacmojnë për sjelljet tona më qesharake, në këmbim të parave. Në shumicën e rasteve, këto janë zgjidhje krejtësisht të padobishme.
Në mesin e manipuluesve të ndryshëm është edhe “viktima e përjetshme”. Kjo formë manipulimi është më komplekse sepse fillimisht nuk kërkon përfitim ekonomik. Është një person që ekspozon të gjitha ankesat e veta, duke shfryrë gjithçka që do të donte t’u thoshte njerëzve të tjerë. Më vonë, kjo na bën të ndihemi fajtorë nëse flasim për problemin tonë.
Viktima e përjetshme përjeton gjithmonë më të keqen e çdo situate. Ajo është gjithmonë personi më i dëmtuar, i pikëlluar dhe njëkohësisht më i fortë. Nëse ankohemi, në vend të kësaj ne tregojmë mungesë ndjeshmërie ose pjekurie. Nuk kemi arsye të ankohemi apo të dëgjohemi edhe kur është radha jonë. Manipulimi në këto raste ka të bëjë me marrjen e vëmendjes së pakufizuar nga ne.
Edhe pse ka forma të ndryshme manipulimi, të gjitha ato bazohen në të njëjtën ide. Në fillim, manipuluesit përdorin ndjenjat tona për të marrë diçka që nuk duam ta ndajmë. Për të mos rënë në grackën e tyre, duhet të jemi shumë të kujdesshëm.
Si të mbrohemi nga përpjekjet për manipulim
Ilaçi më i mirë për të mbrojtur veten nga manipulimi është të kemi vetëvlerësim. Nëse jemi të sigurt për veten, do të jetë më e vështirë për ne që të prekemi nga arsyetimi i bazuar në emocione. Në këtë mënyrë ne do të jemi në gjendje të vendosim nëse një kërkesë ka kuptim apo jo.
Përveç kësaj, është e rëndësishme të reflektojmë dhe analizojmë marrëdhëniet tona. A na pasurojnë në ndonjë mënyrë? Nëse marrëdhënia që kemi me dikë na bën më shumë dëm sesa mirë, pse vazhdojmë të flasim me këtë person? Gjëja më e mirë për të bërë është të heqim qafe të gjithë ata që na përdorin pavarësisht nga ndjenjat tona.
Nëse një nga gjërat që duam për veten tonë është të jemi të lumtur pa i shkaktuar dëm askujt, le të mos ndihemi keq nëse i përplasim derën dikujt që po na dëmton. Nëse vërejmë se dikush po përpiqet të na manipulojë, le të largohemi pa hezitim. / Shqip
