Turqia e Erdoganit është bërë një aleat shumë i rëndësishëm për t’u “flakur tutje” nga Perëndimi, dhe tepër problematike për ta marrë me lajka.
Me fitoren e mandatit të ri presidencial nga Erdogan, Turqia do të bëhet një vend më shtypës dhe më pak i lirë se edhe gjatë dy dekadave të tij të para në pushtet. Në të njëjtën kohë, Presidenti Biden, i cili është zotuar të përqendrojë politikën e tij të jashtme në të drejtat e njeriut, po lëviz me shpejtësi për të përmirësuar marrëdhëniet me anëtarin më problematik të Traktatit të Atlantikut të Veriut. Kjo është një rrethanë në të cilën mënyra më e mirë për administratën është të ecë lehtë.
Zoti Erdogan paraqet një dilemë të madhe për politikëbërësit e Uashingtonit. Vendimet e tij të çrregullta dhe që ndryshojnë shpejt kanë ngatërruar miqtë dhe armiqtë. Në ditët e para të udhëheqjes së tij, Erdogan u zotua për “zero probleme me fqinjët”. Ndërsa Ankaraja u bë më autokratike nën lidershipin e tij, politika e jashtme e Turqisë ishte më agresive. Shumë shpejt, vendi zhvilloi probleme me secilin nga fqinjët e tij, si dhe me qeveritë më larg.
Amerika u trondit kur, në vitin 2017, Erdogan vendosi të blinte sistemin rus të mbrojtjes raketore, S-400. NATO ka integruar prej kohësh sisteme raketore superiore të prodhuara nga Amerika dhe Turqia u bëri dalje duke blerë nga rivalët. Ky ishte vetëm një demarsh i parë në një sërë lëvizjesh që e larguan Ankaranë nga Uashingtoni dhe aleanca. Turqia sulmoi aleatët kurdë të Amerikës në Siri dhe financoi armiqtë islamikë, ndërsa anti-amerikanizmi po bëhej gjithnjë e më i popullarizuar në rrugët osmane.
Pasi presidenti Putin pushtoi Ukrainën, Erdogan refuzoi të zbatonte sanksionet amerikane dhe evropiane. Turqia u bë një strehë për oligarkët e Moskës. Ndërsa Ankaraja mbante lidhje të ngushta me Kremlinin, ajo gjithashtu i shiti Ukrainës drone që janë bërë një nga armët më efektive të Kievit kundër pushtuesit. Turqia e zotit Erdogan është bërë një aleat shumë i rëndësishëm për t’u hedhur tutje, dhe shumë problematike për t’u përkëdhelur.
Gjithashtu, zoti Erdogan ka instinktet e mbijetesës dinak, gjë që shpjegon zigzagen e tij në një mori çështjesh. Megjithatë, rrënjët e tij islamiste janë konstante. Gjatë 20 viteve të tij në pushtet, Turqia i ka kthyer shpinën sekularizmit të babait të saj themelues, Kemal Ataturkut. Një ish-aleat, Izraeli, u bë një piñata. Armiqësia ndaj shtetit hebre është tashmë aq e thellë sa armiku kryesor zgjedhor i zotit Erdogan, Kemal Kiliçdaroğlu, u zotua të ishte edhe më anti-izraelit se presidenti.
Megjithatë, në demarshin më befasues të viteve të fundit, zoti Erdogan tani duket se dëshiron lidhje të ngushta me Izraelin – duke shkuar aq larg sa të mirëpresë Presidentin Herzog në pallatin presidencial në Ankara. Marrëdhënia ka të ngjarë të bëhet edhe më e ngrohtë, edhe pse zoti Erdogan pret disa nga armiqtë më të këqij të Izraelit, siç është udhëheqësi i Hamasit, Saleh Arouri. Z.Erdogan ka nevojë për valutë të fortë dhe ai beson se rruga për në zemrën e Uashingtonit është përmes shtetit hebre. Zoti e bekoftë.
Fitorja e zotit Erdogan të dielën nuk u arrit nga procesi demokratik i shkallës perëndimore. Ai kontrollon shtypin, gjykatat, komunitetin e biznesit dhe të gjitha levat e pushtetit. Ai ka shpërndarë para për votuesit në zonat e goditura fort, ku fitoi me vendosmëri, pavarësisht nga trajtimi i dobët i shkatërrimit të tërmetit të dimrit. Pas fitores së së dielës dhe me afrimin e zgjedhjeve lokale të vitit 2024, zoti Erdogan është i detyruar të mbajë shtypjen e të gjithë konkurrencës politike.
Dy çështje dominuan një telefonatë që, sipas Shtëpisë së Bardhë, zoti Biden i bëri zotit Erdogan pas fitores së turpshme të turkut. Njëra është se Turqia dëshiron të përfundojë një blerje prej 20 miliardë dollarësh të F-16 të prodhimit amerikan. Dy është se Uashingtoni dëshiron që zoti Erdogan t’i japë fund kundërshtimit të tij ndaj anëtarësimit të Suedisë në NATO. Siç raporton Benny Avni ynë , shkëmbimi ka të ngjarë të ndodhë, megjithëse marrëdhëniet janë më komplekse se një marrëveshje.
Turqia ka nevojë për valutë të fortë, të cilën vetëm Amerika mund ta furnizojë. Ne nuk jemi tifozë të qasjes së pabarabartë të zotit Biden ndaj një politike të jashtme të bazuar në të drejtat e njeriut, e cila nganjëherë neglizhon të marrë parasysh interesat e Amerikës dhe nuk arrin të dallojë mikun nga armiku. Megjithatë, ndërsa zoti Erdogan e afron vendin gjithnjë e më shumë drejt një diktature, Turqia duhet të trajtohet me kujdes ekstrem. Gjeografia dhe përmasat ushtarake e bëjnë atë një aleat të dëshirueshëm, por një aleat të çrregullt./ Burimi: The New York Sun
Top Channel
