Me iniciativën e saj të natyralizimit, nisma “Aktion Vierviertel” dëshiron të ulë ndjeshëm pengesat për pasaportën zvicerane – dhe të nisë një debat rreth konceptit të lodhshëm të integrimit
Ishte paralajmëruar prej kohësh, tani nisma “Aktion Vierviertel” ka prezantuar tekstin specifik për nismën e natyralizimit. Nismëtarët duan të parashikojnë në kushtetutë se çdo person që dëshiron të natyralizohet pas pesë vjetësh me leje qëndrimi ka të drejtën e pasaportës zvicerane. Kjo me kusht që ata të mos jenë përgjegjës për ndjekje serioze, të mos rrezikojnë sigurinë e brendshme dhe të jashtme të vendit dhe të kenë njohuri bazë të një gjuhe kombëtare.
Zvicra aktualisht ka një nga ligjet më të rrepta të natyralizimit në Europë: Sipas një studimi nga Universiteti i Lucernit, vetëm Qiproja e jep shtetësinë e saj në mënyrë më kufizuese. Kushdo që plotëson kërkesat strikte themelore duhet të aplikojë për shtetësi në shkallën e fundit në komunën ku jeton. Ka ende disa vende në Zvicrën qendrore që vendosin për natyralizime në kuvendin komunal dhe jo përmes një komisioni. “Të drejtat civile jepen në bazë të kritereve të rastësishme”, thotë politikani i SP-së dhe bashkëkryetari i aksionit, Arbër Bullakaj. “Kjo është absurde dhe nuk duhet të jetë”.
Me iniciativën e tij, “Aktion Vierviertel” mund të kishte kërkuar thjesht korrigjime procedurale. Mund të kishte synuar mekanizmat e dukshëm të diskriminimit: Rastet në të cilat aplikantët nuk natyralizohen sepse nuk i njohin të gjitha restorantet në fshat ose nuk i përkasin ndonjë klubi, vazhdimisht zemërojnë publikun, shkruan “woz.ch”, transmeton portali Shtegu. Por nismëtarët duan më shumë: me projektin e tyre, ata sulmojnë rrënjësisht një dogmë që ende dominon debatin zviceran për migracionin: të bëhesh zviceran duhet të fitohet me një arritje integrimi – pasaportën si kulmin e një përshtatjeje të suksesshme me vlerat superiore lokale.
Prandaj, në faqen e internetit, “Aktion Vierviertel” pyet: “Në çfarë saktësisht duhet të “integrohet”? […] Nëse […] zviceranët duhet të jenë të lirë të zgjedhin se si duan të jetojnë, me kë dhe në çfarë rrethanash, me tuta apo jo, të përfshihen politikisht ose jo, t’i përkasin një feje ose jo, të bashkohen klub apo jo [ …], atëherë kjo vlen edhe për personat pa pasaportë zvicerane. Dhe kjo na çon në thelbin e paradoksit të integrimit: Shumë kërkesa dhe ide të integrimit bien ndesh me një nga kriteret integruese të përmendura: respektimin e të drejtave dhe lirive themelore individuale të Kushtetutës Federale.»
Ngjashëm me ligjin kufizues të natyralizimit, Zvicra ka gjithashtu një nga deficitet më të mëdha demokratike në vendet europiane: një e katërta e popullsisë është e përjashtuar nga bashkëpërcaktimi. “Aktion Vierviertel” është një shoqatë e shoqërisë civile që u themelua në vitin 2020 për të kundërshtuar këtë ankesë.
Lëvizja luftoi për një kohë të gjatë për të nxjerrë tekstin konkret të nismës. Ius soli, shtetësia në lindje, ishte gjithashtu për debat. Pse vendosët kundër saj në fund? Bullakaj thotë: “Zgjidhja aktuale është shumë më gjithëpërfshirëse, por edhe pragmatike. Shqetësimi ynë kryesor ishte edhe njohja e të rriturve që tani jetojnë dhe punojnë këtu pa pasaportë zvicerane. Shumë prej tyre janë të përfshirë në industritë që mbajnë gjallë vendin. Këta njerëz duhet të kenë një vend të sigurt për të qëndruar dhe një fjalë demokratike.” Sipas Bullakajt, kushdo që ka lindur këtu mund të aplikojë për pasaportë zvicerane që nga mosha pesë vjeçare. “Është një kompromis i mirë”.
Kohët e fundit ka pasur një sërë përpjekjesh politike për të lehtësuar natyralizimin: pothuajse të gjitha dështuan në parlament për shkak të rezistencës popullore, së fundmi një iniciativë e Paul Rechsteiner, atëherë këshilltari shtetwror i St. Gallen, i cili kishte bërë thirrje për jus soli. Edhe kërkesa e Këshilltares së Gjelbër të Shteteve Lisa Mazzone, e cila ende nuk është negociuar plotësisht, që jo vetëm brezi i tretë, por edhe i dytë të natyralizohet, e ka të vështirë në Parlament.
Fakti që iniciativa katërçerekëshe shkon edhe më tej në kërkesat e saj se iniciativa e Rechsteiner, ngre pyetjen: Sa shpejtësi mund të arrijë?
Rezistenca ndaj iniciativës është e pashmangshme në mesin e partive borgjeze: Përparim Avdili, kryetar i qytetit të Cyrihut FDP dhe nënkryetar i shoqatës Secondos Cyrih, thotë: “Ius soli do të kishte qenë më i aftë për të fituar shumicën”. Ai mbron lehtësimin e natyralizimit. “Por për mua ka një ndryshim nëse dikush ka lindur këtu dhe është rritur me standardet tona apo nëse vjen në Zvicër si i rritur. Në këtë rast, mendoj se një nivel i caktuar integrimi është absolutisht i nevojshëm”.
Pas nisjes së nismës në Gessnerallee të Cyrihut të dielën e kaluar, Aktion Vierviertel është optimist. “Ishte një atmosferë jashtëzakonisht e mirë”, thotë Bullakaj. Tani do të përpiqet të fitojë sa më shumë mbështetje nga partitë, shoqatat dhe sindikatat. Dhe filloni mbledhjen e firmave në pranverë.
