Eduart Braka (46) jeton në Piemont, punon si marangoz në Valis dhe mban orët konsultimi për udhëtarët ndërkufitarë në Domodossola. Dy herë në muaj ai i ndihmon të plotësojnë dokumentet
Stacioni Brig në një pasdite vjeshte me humor. Në pjesën e përparme, ku zakonisht kalojnë alpinistët dhe turistët, mbisundon një zbrazëti e zymtë. Koronavirusi i ka humbë njerëzit. Edhe në tarracën e restorantit Viktoria janë ulur pak njerëz. Eduart Braka është njëri prej tyre. Ai porosit një mineral. Marangozi vjen direkt nga puna. Ai është ulur atje me rrobe pune, me kapelë. Sytë e tij vigjilentë kafe vëzhgojnë rrethinën. Ai e njeh stacionin e trenit Brig pothuajse po aq mirë sa edhe kutinë e tij të veglave. Ai ka udhëtuar nga Domodossola në Valis për gati tetë vjet. Udhëtimi përtej kufirit me trena famëkeq të mbipopulluar zgjat 30 minuta. Shpesh ai pret po aq gjatë në platformë sepse humbi trenin për disa minuta. “Jeta e udhëtarëve është e ndërlikuar. Duhet shumë kohë”, thotë ai duke nxjerrë celularin. Ai tregon një foto të një treni të mbushur me njerëz. Megjithatë të gjithë me maska. Por afër njëri-tjetrit. “Të mbash distancën nuk është e mundur”. Por çfarë mund të bëhet? “Puna është punë!”.
ARDHJA NGA VENDLINDJA. Mungesa e punës e largoi atë nga shtëpia e tij, Shqipëria në vitin 1997. Në atë kohë vendi ishte në krizë të thellë dhe buzë një lufte civile. Trazirat ishin rendi i ditës. Edhe nepotizmi. Ekonomia ishte në rënie. Kaos kudo që shikoje. I pari humbi punën Eduart Braka, asokohe i ri. Menjëherë më pas edhe banesën. Dhe në fund shpresa për një të ardhme. Mekaniku i trajnuar u zhvendos në Itali. Më saktësisht: Domodossola. Ai shpejt gjeti punë në një nga dhjetëra fabrikat e bakrit. Por gëzimi nuk zgjati shumë. Njëra pas tjetrës fabrikat migronin në lindje dhe mbyllnin portat. Prindi familjar së shpejti mbeti sërish pa punë. Ai huazoi një zyrë të përkohshme në Brig dhe fillimisht filloi me vendosjen e skelave. Pastaj shtëpi të tëra. Më në fund ai gjeti një punë të përhershme në punëtorinë e vogël të zdrukthtarisë Kachte Klaus në Gamsen. Aty qëndroi. Deri sot.
PJESA GJUHËSORE. “Ne jemi një ekip i vogël. Plotësisht ndërkombëtar”, thotë Eduart Braka. Gjermanolindorët, maqedonasit, italianët dhe së fundmi, një kurd me të cilët punojnë së bashku. Fryma e ekipit është e drejtë. I ndihmohet njëri-tjetrit – veçanërisht me grackat e gjuhës. “Herën e fundit një banor i Valisit tha në kantier: ‘Gibsch mr z Hebiise!’ Të gjithë e kuptuan vetëm bahnhof”, thotë me të qeshur 46-vjeçari. Valisiani më në fund shpjegoi: Hebiise është mjet pine i hekurt në gjermanisht. Përveç shqipes amtare, vetë Eduart Braka flet rrjedhshëm italisht, pak rusisht dhe greqisht, të cilat i mësoi në shkollë dhe gjatë një viti pune në Athinë. Ai gjithashtu e mësoi mirë gjermanishten zvicerane. “Unë mund të komunikoj. Por më mungon praktika, transmeton portali Shtegu. Ne pothuajse nuk flasim gjermanisht në kantieret e ndërtimit”.
Në vend të dialektit, Eduart Braka e mësoi zejen. Filloi si punëtor i përkohshëm, ai tani është një profesionist i vërtetë marangoz. “Shikoni nga afër, dëgjoni me kujdes dhe imitoni” është motoja e tij. Me 29 franga në orë, ai tani fiton pothuajse të njëjtën shumë si një punëtor i kualifikuar. Por paratë nuk janë ato që e drejtojnë atë. Atij i pëlqen puna jashtë. Në ajër të pastër. Me shumëllojshmërinë. “Asnjë ditë nuk është si tjetra!”. Të hënën ata ishin në një projekt të ri ndërtimi në Brig dhe po bënin një fasadë. Të martën ata rinovonin një Vecchia të vjetër diku në male ose po heqin një papafingo. Dhe në fund të javës, ata qëndrojnë në punishte. “Në mëngjes nuk e di se ku do të shkoj në punë. Çdo ditë është një surprizë!”. Megjithatë, në muajt e fundit, gjërat kanë qenë më të qeta edhe për të. Koronavirusi ia ka turbulluar situatën e rendit. Njerëzit hezitojnë të investojnë. “Është më pak dalli, dalli, më shumë piano”.
ORËT E KONSULTIMIT. Kjo i jep Eduart Brakës më shumë kohë për t’u marrë me problemet e udhëtarëve ndërkufitarë. Çdo të shtunë tjetër ai mban orë konsultimi vullnetar në një zyrë të vogël në Domodossola. Ai kontrollon fletët e pagave, kontrollon shtesat e fëmijëve. Dhe llogarit taksën e mbajtur në burim. Një koleg nga sindikata i mësoi gjërat më të rëndësishme. Unë kam qenë anëtar i sindikatës për një kohë të gjatë”. Kur ishte në fabrikë, ishte me sindikatat italiane UILM. Atje u bë person i besueshëm: ndihmoi punëtorët e fabrikës, organizonte takime. E gjithë kjo vullnetarisht dhe pa kompensim. Me shumë entuziazëm: “Vetëm bashkë jemi të fortë!”, është i bindur ai.
Kjo është arsyeja pse ai iu bashkua Unia-s sapo ishte ia filloi të punojë në Zvicër. Atij i pëlqen të transmetojë njohuritë e tij. Dhe njerëzit e vlerësojnë ndihmën. Kur ai hip në tren në Domodossola në mëngjes, ai përshëndetet nga të gjitha anët. Shumë prej tyre do të humbeshin pa mbështetje. “Udhëtimi përtej kufirit kombëtar sjell shumë letër!” thote ai duke qeshur dhe shikon orën. Paska shkuar! 16.45. Treni për në Domodossola u nis një minutë më parë. Edhe një herë do të thotë: prit. Eduart Braka e merr me një ngritje të relaksuar supet.
Eduart Braka e do detin. Zhurma, ngjyra, shija e kripës, liria dhe alga deti. “Kam lindur dhe jam rritur në një qytet në jug të Shqipërisë buzë detit. Kjo më dha formë”. Edhe si fëmijë i vogël, ai preferonte të luante me valët sesa me blloqet e ndërtimit. Kështu është edhe sot. Sa herë që është e mundur, ai udhëton në plazh me bashkëshorten dhe dy vajzat e tij.
Ngrohtësia. Ai kërkon klima më të ngrohta, veçanërisht gjatë muajve të dimrit, kur ndërtesa ka ngecje. Vitin e kaluar ai ka qenë në Spanjë, Lanzarote dhe Sardenjë. Ai gjithashtu shpreson të bëjë një pushim pranë ujit vitin e ardhshëm. Por ai nuk mund të planifikojë në këto kohë të trazuara. Eduart Braka: “Do ta marrim si të vijë!”.
Artikulli në “workzeitung” është shkruar një vit më herët, ndërsa tani Eduart Braka është sekretar për ndërtimtarinë në Unia në Valisin e Sipërm.
