Pyetja se çfarë ndodhi me trupat e më shumë se 20,000 burrave të vrarë në betejën historike të Waterloo-s, mbetet një nga misteret e pazgjidhura të historisë, me shumë teori që parashtrohen herë pas here, por asnjë përgjigje përfundimtare nuk jepet nga komuniteti shkencor.
Edhe pse kanë kaluar më shumë se 200 vjet nga fitorja e forcave aleate të mbledhura nga britanikët mbi ushtrinë e Napoleonit në vendin që u bë sinonim i shkatërrimit të plotë në 1815, pak skelete janë gjetur nga arkeologët në ish-fushën e betejës. Zbulimi më i fundit, i bërë muajin e kaluar në Belgjikë, përfshin atë që studiuesit e përshkruan si një “gjetje jashtëzakonisht të rrallë”: kockat e njeriut dhe të kuajve të gjetura në një gërmim që u ndal në 2019 dhe rifilloi këtë vit.
Sipas fondacionit Waterloo Uncovered, kockat përbënin vetëm skeletin e dytë të plotë njerëzor të gjetur ndonjëherë në fushën e betejës Waterloo.
Por pse zbulimi i kockave njerëzore nga beteja vdekjeprurëse historike që “vulosi” historinë njerëzore është një “gjetje e rrallë”? Edhe pse mbi 20,000 ushtarë vdiqën në fushën e betejës pranë Waterloo-së në Flanders (tani Belgjikë) më 18 qershor 1815 – me ushtrinë franceze që pësoi natyrshëm viktimat më të rënda – shumë pak skelete janë gjetur në fushat e betejës Napoleonike.
Por tani, hulumtimi i ri i nxjerrë në dritë nga Daily Mail ofron një shpjegim makabër se si skeletet e të vdekurve u zhdukën nga varret masive të krijuara pas betejës legjendare, e cila i dha fund sundimit të Napoleonit dhe e internoi atë në ishullin Agia Eleni.
Sipas historianëve, të cilët e bazuan studimin e tyre në dhjetëra dëshmi të shkruara të kohës që zbuluan në arkivat belge, gjermane dhe franceze, grabitja e varreve dhe rrëmbimi sistematik i skeleteve filloi në vitin 1834, me qëllim përdorimin e eshtrave në industrinë e lulëzuar e sheqerit në Belgjikë.
Në veçanti, ekipi i studiuesve, i cili përfshin historianët Bernard Wilcon dhe Robin Shaffer dhe profesorin e Arkeologjisë Tony Pollard, nga Universiteti i Glasgow, argumenton se eshtrat e të rënëve në fushën e betejës u përdorën si filtra për të përpunuar panxhar sheqeri për prodhimin e sheqerit të bardhë.
Praktika e tmerrshme thuhet se zbatohej gjerësisht në atë kohë, me shumë fabrika sheqeri që u ndërtuan pranë fushëbetejës së Napoleonit. Fabrika në Waterloo ishte vetëm tre milje nga vendet e varrezave masive, nga ku u vodhën eshtrat e njerëzve dhe kuajve që vdiqën.
Siç thekson Daily Mail, një pjesë e sheqerit të prodhuar në këtë mënyrë makabre ndoshta ka udhëtuar deri në Angli, për prodhimin e ëmbëlsirave apo përdorimin e tij në çaj dhe pije të tjera.
Një dëshmi e shkruar në gazetën gjermane Prager Tagblatt në 1879 vuri në dukje se përdorimi i mjaltit si ëmbëlsues është i preferueshëm pasi zvogëlon rrezikun e “konsumimit të eshtrave njerëzore me kafenë e mëngjesit”.
Një burim tjetër i rëndësishëm është teksti i një udhëtari francez që vizitoi Waterloo-në në 1830, u ankua se “kujtesa më e rëndësishme në historinë moderne u copëtua për hir të … sheqerit”.
Këto janë vetëm dy nga dhjetëra burimet e “zbuluara” nga ekspertët dhe flasin qartë për përdorimin specifik të eshtrave nga të vdekurit e Waterloo-së.
Sipas publikimit të gazetës britanike, ky hulumtim është vazhdim i një studimi të mëparshëm nga profesori Pollard, i cili argumentonte se disa nga eshtrat e të vdekurve në Waterloo ishin bluar dhe përdorur në vitet në vijim si pleh.
Beteja e Waterloo-së u zhvillua të dielën më 18 qershor 1815 pranë Waterloo, Flanders, në Belgjikën e sotme. Ushtria franceze nën Perandorin Napoleon I u mund nga Ushtria e Koalicionit të Shtatë, e cila përbëhej nga forcat aleate të mbledhura nga britanikët nën gjeneralmajor Arthur Wellesley, më vonë Duka i Wellingtonit, dhe Prusianët nën Field Marshallin Gebhard Leberecht von Blycher.
Ishte kulmi i Fushatës së Waterloos-së dhe betejës së fundit të Napoleonit.
