I vendosur për trembëdhjetë vjet në Francë Amfreville-la-Mivoie (Seine-Maritime), akuarelisti shqiptar Ilir Stili falënderon francezët dhe shpreh keqardhjen për fatin e shkaktuar për artistët në vendin e tij të origjinës.
Në sallat e ekspozitës në Normandi, vizitorët menjëherë njohin ngjyrat blu dhe purpurët pak a shumë të holluar të bojërave të ujit, të Ilir Stilit. Për trembëdhjetë vjet, artisti shqiptar ka pikturuar Normandinë “e tij” me pasion dhe mirënjohje. Sepse, në moshën 41-vjeçare, udhëtimi i akuarelit kosovar drejt njohjes nuk ka qenë i drejtë. Me theksin e tij të fortë, ai shpall me zë të lartë dhe të qartë se ai është një “piktor kosovar që nuk mund të bënte në vendin e tij atë që i lejon Franca”.
Iliri lindi në vitin 1980 në Ferizaj të Kosovës, nga një nënë e cila ishte mësuese e shkollës dhe baba profesor i filozofisë dhe sociologjisë. Krahas një motre dhe një vëllai, tani në mërgim në Austri, ai është një djalë i ri i vetmuar, por shumë kurioz. Në fillim të adoleshencës, pavarësisht paralajmërimeve të babait, i riu filloi të “refuzonte imponimet e institucioneve dhe regjimit”. Pavarësisht gjithçkaje, ai u diplomua në moshën 24-vjeçare me një diplomë të Arteve të Bukura. Si piktor portreti ai krijoi një reputacion të shkëlqyeshëm.
Por lufta do të përmbysë gjithçka: “Ishte një kohë e gjatë dhe e tmerrshme. Pesëdhjetë e gjashtë javë ferr kur më duhej të largohesha nga qyteti im për t’u strehuar në kufirin maqedonas “. Midis viteve 1999, nga shpërthimi i rajonit lindi Kosova: “Është korrupsioni që ka zënë vend. Asgjë nuk i shpëton si politikisht ashtu edhe nga ana kulturore. Më 17 shkurt 2008, Kosova u bë e pavarur. Franca ishte njëra nga vendet e para që e ka njohur. Babai më këshilloi të largohem nga vendi sepse jeta do të jetë pa ardhmëri në një vend si Kosova e pas luftes në veçanti për fushat e artit Në muajin gusht, me bashkëshorten time dhe tre vajzat e mia arrita në Alsace, si refugjat politik. Një status që më mohohet, sepse Kosova është e lirë dhe sovrane”, kujton piktori shqiptar.
Pas disa javësh nga hoteli Iliri mbërriti në Amfreville-la-Mivoie, pranë Rouen (Seine-Maritime), ku mori mbështetje të fortë, shkruan prestigjiozja “Le Parisien” në rubrikën e saj “Aujourd’hui en France”. “Në Rouen, zbulova piktorë impresionistë. Me këto referenca, pak nga pak, zhvilloj një stil të ri, por për mungesë mjetesh për tre vjet, punoj pak. Në vitin 2016, unë zhytem në bojëra uji. Në Kosovë, kjo nuk ekziston”, thotë piktori. Gjatë pesë viteve, Ilir Stili u bë i njohur për mjeshtërinë e tij të ngjyrave dhe teknikën e tij, transmeton portali Shtegu. Ai ekspozon në pesëdhjetë sallone në vit dhe ka fituar dhjetëra çmime përfshirë “Prix Aquarelle des Indépendants de Rouen 2020”: “Në Francë, unë mund të shprehem. Është një vend i artit. Për mua, është vërtet me fat dhe jam shumë mirënjohës”.
Pasi ai nuk e imagjinon të vendoset përsëri atje, “sepse unë dua të vazhdoj të jetoj nga piktura ime, këtu jam një artist profesionist”, akuarelisti gjithmonë denoncon një sistem “në të cilin miqtë (e tij) të piktorëve kosovarë i lëshojnë furçat! Gjithçka udhëhiqet dhe drejtohet gjithmonë nga i njëjti. Në Kosovë nuk ka asgjë për artistët. Për mua, është edhe më keq, sepse ata refuzojnë të më mirëpresin në kryeqytet. Ka disa që më njohin atje, por unë jam piktori i dëbuar. Pra, nuk jam ndjerë kurrë kështu në Francë, ndihem si i huaj në vendin tim. Kjo më acaron! Por, unë jam i lirë dhe jam një artist i botës”, përfundon Ilir Stili.
