Kryeministri i Maqedonisë së Veriut tregoi guxim të martën e 19 korrikut gjatë hapjes zyrtare të bisedimeve të vonuara për pranimin e vendit të tij në BE, ndërsa trazirat rriten në shtëpi dhe një lëvizje nacionaliste kërkon të përmbysë procesin.
Duke folur së basku me kryeministrin Dimitar Kovaçevski, komisioneri për zgjerim Oliver Varhelyi u tha gazetarëve pas konferencës së parë ndërqeveritare (IGC) se mesazhi sot për qytetarët e Maqedonisë së Veriut është shumë i qartë: “Ne ju duam në BE, nuk ka dyshim për këtë.”
“Ne gjithashtu dërgojmë një mesazh shumë të fuqishëm për rajonin dhe madje edhe përtej tij”, shtoi ai.
Si një hap tjetër në procesin e pranimit, Komisioni Evropian ka vendosur të nisë një proces rigoroz shqyrtimi të legjislacionit të vendit kandidat për të parë se sa mirë është ai në përputhje me ligjin e BE-së, tha Varhelyi.
“Kam shumë besim se me vendosmërinë e Maqedonisë së Veriut, ne mund të punojmë shpejt dhe gjithashtu me efektivitet gjatë gjithë negociatave”, shtoi ai.
Mini-model i BE-së?
Kovaçevski tha se vendi i tij ishte si “Evropa e vogël.”
“Ne jemi shembull i një vendi multietnik të integruar në BE dhe jetojmë modelin evropian të të qenit të bashkuar në diversitet dhe Maqedonia e Veriut është një vend i miqësisë dhe bashkëjetesës.“
Perëndimi, përfshirë SHBA-në ka bërë presion për fillimin e bisedimeve të pranimit të Shkupit ne BE, nga frika se destabilizimi do t’i shërbente Rusisë.
Aktualisht, Maqedonia e Veriut është e ndarë në mes të partisë pro-evropiane në pushtet socialdemokrate SDSM dhe nacionaliste VMRO-DPMNE, e cila kundërshton ndërmjetësimin francez falë të cilit procesi i pranimit në BE u zhbllokua.
Ish-lideri i VMRO-DPMNE-së, ish-kryeministri Nikola Gruevski është mik i ngushtë i Hungarisë dhe kryeministrit Viktor Orban. Gruevski u dënua me burg për shpërdorim të pushtetit, por i shpëtoi drejtësisë dhe iu dha azil në Hungari.
Pavarësisht fillimit të bisedimeve, qeveria në pushtet në Shkup përballet me një fushë të minuar politike përpara.
Përpara se të fillojë të hapë kapitujt, Maqedonia e Veriut duhet të ndryshojë Kushtetutën e saj duke shtuar bullgarët në mesin e popujve të saj komb-ndërtues. Por koalicionit qeverisës i mungon shumica e nevojshme prej dy të tretave, kështu që hapja e negociatave të së martës rrezikon të mbetet një gjest simbolik, ndoshta duke shkaktuar më shumë grindje politike dhe trazira.
Gjatë fundjavës, qeveria e vendit njoftoi se kishte arritur një kompromis me Bullgarinë pas një mosmarrëveshjeje të gjatë që kishte shërbyer si një pengesë efektive për fillimin e bisedimeve për anëtarësimin në BE.
“Ne kemi miratuar një vendim që ndihmon në ruajtjen e identitetit maqedonas, gjuhës, kulturës dhe veçorive specifike të BE-së”, tha Kovaçevski pas bisedimeve.
“Këto janë gjëra që nuk do të negociohen kurrë.”
Bullgaria, megjithatë, vazhdon ta konsiderojë gjuhën maqedonase si një dialekt të bullgarishtes dhe të hënën paraqiti një memorandum në një takim të ambasadorëve të BE-së për të nënvizuar qëndrimin e saj.
Duke kërkuar të qetësojë Shkupin, kryediplomati i BE-së Josep Borrell tha gjatë IGC-së se “në rrugën tuaj për në BE, ju nuk do të humbni identitetin tuaj, askush nga ne nuk e humbet”.
“Identiteti juaj do të mbetet dhe do të pasurohet me identitetet e tjera që nuk janë alternativë, por plotësuese”, tha ai.
Përafrimi i politikës së jashtme
Maqedonia e Veriut u caktua si një kandidate për anëtarësim në BE gati 20 vjet më parë, ndërsa ajo tashmë ka punuar me dallime të mëdha për emrin e saj me Greqinë në mënyrë që të anëtarësohet në NATO në mars 2020.
“Maqedonia e Veriut tashmë është 100% në linjë me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së”, tha Borrell në konferencën e IGC.
“Përafrimi me politikën e jashtme dhe sanksionet e BE-së nuk është një ushtrim teknik dhe ne nuk e marrim si të mirëqenë, kushton shumë dhe ka një kosto.”
“Ky nuk është një transaksion i thjeshtë interesash, por një marrëdhënie e bazuar në parime, vlera dhe qëllime të përbashkëta,” tha ai.
“Përafrimi juaj i plotë tregon qartë drejtimin strategjik që keni zgjedhur.”
Rëndësia strategjike e Ballkanit Perëndimor për BE-në është rritur që kur Rusia pushtoi Ukrainën, me frikën për ndikimin e Moskës në rajon, shkruan Euractiv.
Nëse Maqedonia e Veriut dhe vendet e tjera të Ballkanit mbeten jashtë BE-së, rajoni do të jetë një “njollë e butë” e cenueshme ndaj depërtimit të “fuqive malinje”, përfshirë Rusinë, tha për AFP presidenti i vendit Stevo Pendarovski .
Por sa më gjatë që ata presin për t’u bashkuar me bllokun, aq më shumë zëra anti-evropianë fitojnë tërheqje dhe ndezin flakët e trazirave.
“Kam frikë se ndoshta disa lëvizje populiste do të vijnë në pushtet dhe disa liderë anti-evropianë do të marrin pushtetin në Shkup dhe kjo sigurisht nuk do të jetë mirë për idenë pan-evropiane,” tha Pendarovski.
